Ontlasting – ook wel stoelgang of feces genoemd – is het afvalproduct van onze spijsvertering dat via de endeldarm het lichaam verlaat. De samenstelling, kleur en geur van je ontlasting kunnen verrassend veel zeggen over je gezondheid.

Maar wat zegt je ontlasting nu precies over je darmen, vertering en voeding? En wanneer is er reden tot bezorgdheid? In dit artikel lees je alles over de kleur, vorm, frequentie en geur van ontlasting, wat afwijkingen kunnen betekenen én wat je eraan kunt doen.

Wat is normale ontlasting?

Normale ontlasting is het resultaat van een goed werkende spijsvertering en een gezonde darmflora.
De meeste mensen hebben tussen drie keer per dag en drie keer per week ontlasting. Alles binnen dat bereik wordt als normaal beschouwd, zolang het patroon voor jou consistent is.
De ideale vorm van ontlasting is glad en zacht gevormd – niet te hard, niet te dun. De Bristol Stool Chart helpt om dit te beoordelen.
Een gezonde ontlasting heeft een licht onaangename, maar niet extreem vieze geur, en is middelbruin van kleur. Die bruine kleur komt van gal, dat helpt bij de vetvertering.

Afwijkingen in kleur, geur of structuur kunnen wijzen op veranderingen in de darmgezondheid, voeding of vertering.

De Bristol Stool Chart uitgelegd

De Bristol Stool Chart is een handige manier om je ontlasting te beoordelen. De schaal loopt van type 1 (zeer hard) tot type 7 (waterdun):

1. Type 1: Harde keutels, moeilijk uit te scheiden → vaak bij obstipatie.
2. Type 2: Samengeklonterde harde stukjes → lichte verstopping.
3. Type 3: Vorm met barstjes aan de buitenkant → gezonde stoelgang.
4. Type 4: Gladde, zachte slangvorm → ideale ontlasting.
5. Type 5: Zachte klontjes, gemakkelijk uit te scheiden → iets te snelle passage.
6. Type 6: Papperige, ongevormde ontlasting → beginnende diarree.
7. Type 7: Waterige ontlasting → duidelijke diarree, vaak door infectie of voeding.

Kleur, geur en structuur van ontlasting

De kleur, geur en structuur van je ontlasting zeggen veel over je vertering en darmgezondheid. Hieronder gaan we dieper in op wat afwijkingen kunnen betekenen.

Kleuren en hun betekenis

De kleur van je ontlasting kan veel vertellen over je spijsvertering en mogelijke gezondheidsproblemen:

• Bruin: Gezonde ontlasting – een teken van normale galproductie en vertering.
• Licht of geel: Kan wijzen op vetverteringsproblemen of een verminderde galtoevoer.
• Groen: Vaak door voeding (zoals bladgroenten) of een snelle passage door de darmen.
• Zwart: Kan duiden op bloed uit de maag of dunne darm, bijvoorbeeld bij een maagzweer.
• Rood: Meestal bloed uit de dikke darm of aambeien – laat dit altijd controleren.
• Wit of grijs: Kan duiden op problemen met de galwegen of een blokkade van de galstroom.

Let dus goed op veranderingen in je bruine poep, rode poep of zwarte poep – die kunnen waardevolle signalen geven over je gezondheid.

Geur van ontlasting: wanneer moet je opletten?

Je moet opletten als je ontlasting plotseling extreem vies ruikt of veel sterker stinkt dan normaal.
Een normale geur ontstaat door bacteriën die voeding afbreken.
Een sterk afwijkende geur kan wijzen op:

• Voedingsintoleranties (zoals lactose-intolerantie)
• Infecties of ontstekingen in de darmen
• Slechte vetvertering
  Een zure, ranzige of rottende geur kan dus een teken zijn dat de vertering of darmflora uit balans is.

Structuur en vorm

De structuur zegt veel over de snelheid van je spijsvertering:

• Glad en gevormd: Gezonde stoelgang.
• Hard: Kan duiden op obstipatie of te weinig vezels.
• Zacht of waterig: Vaak een teken van versnelde passage of diarree.
• Vettig of drijvend: Kan wijzen op vetverteringsproblemen.

Zie je slijm of onverteerde resten in je ontlasting? Dan kan dat duiden op ontstekingen of irritatie van de darmwand.

Oorzaken van afwijkende ontlasting

Afwijkingen in de stoelgang hebben vaak te maken met voeding, leefstijl of de werking van de darmen. Hieronder lees je de meest voorkomende oorzaken.

Diarree

Diarree betekent dat je ontlasting te dun of te vaak is. Oorzaken kunnen zijn:

• Voedselinfecties
• Stress
• Voedselintolerantie
• Bepaalde medicijnen

Ga naar de arts als diarree langer dan drie dagen aanhoudt, of gepaard gaat met bloed of uitdrogingsverschijnselen.

Obstipatie

Bij obstipatie is de ontlasting hard en komt moeilijk los. Oorzaken zijn vaak:

• Te weinig vezels
• Onvoldoende vocht
• Weinig beweging
• Medicatie

Langdurige verstopping kan leiden tot buikpijn, opgeblazen gevoel en in sommige gevallen zelfs ontlastingsincontinentie – het ongewild verliezen van ontlasting.

Wisselende stoelgang

Een wisselende stoelgang, soms hard, soms dun, komt vaak voor bij prikkelbare darm syndroom (PDS), stress of voedingsfactoren.
Bij kinderen kan een verstoorde stoelgang leiden tot problemen met het ophouden van ontlasting, wat eveneens ontlastingsincontinentie kan veroorzaken, vaak samen met urineverlies (incontinentie).

Levensstijl als oorzaak

Drie veelvoorkomende oorzaken van afwijkende stoelgang:

1. Te weinig vezels → vertraagde stoelgang.
2. Onregelmatig eetpatroon → verstoring van darmritme.
3. Te weinig water → harde ontlasting of obstipatie.

Darmgezondheid en ontlasting

Een gezonde ontlasting begint bij een gezonde darm. De darmflora (of het microbioom) speelt hierin een sleutelrol: miljarden bacteriën helpen bij de vertering, opname van voedingsstoffen en bescherming tegen ziekteverwekkers.

Ook de darmperistaltiek – het ritmisch samentrekken van de darmen – beïnvloedt de stoelgang.
Stress, weinig slaap en verkeerde voeding kunnen dit proces vertragen of versnellen, wat zich uit in obstipatie of diarree.

Wat zegt ontlasting over je gezondheid?

Je ontlasting zegt veel over je spijsvertering, darmgezondheid en levensstijl.

• Voeding: Een vezelrijke voeding zorgt voor regelmatige, gezonde ontlasting.
• Hydratatie: Voldoende drinken voorkomt dat de ontlasting uitdroogt.
• Beweging: Regelmatige lichaamsbeweging stimuleert de darmwerking en bevordert de stoelgang.

Een blijvende verandering in ontlasting is dus vaak een teken dat je lichaam aandacht nodig heeft.

Hoe verbeter je je stoelgang?

Je verbetert je stoelgang door gezonde leefstijlkeuzes:

• Vezelrijke voeding: volkorenproducten, groenten, fruit en peulvruchten.
• Voldoende water drinken: minimaal 1,5 à 2 liter per dag.
• Beweging: stimuleert de darmen.
• Stressmanagement: ontspanning bevordert een gezonde darmperistaltiek.
• Medicatie: gebruik alleen wanneer nodig en in overleg met arts.

Wat is de ideale frequentie van ontlasting?

De ideale frequentie van ontlasting is tussen drie keer per dag en drie keer per week, zolang het patroon stabiel en comfortabel is.

Wanneer moet je naar de dokter voor je ontlasting?

Je moet naar de dokter voor je ontlasting bij:

• Bloed in je ontlasting
• Langdurige diarree of obstipatie
• Plotselinge verandering in patroon
• Ernstige of aanhoudende buikpijn

Signalen dat er iets mis is met je ontlasting

Soms geeft je lichaam duidelijke signalen dat er iets niet klopt. Let op bij:

• Bloed of slijm in de ontlasting → kan wijzen op ontsteking of aambeien.
• Zwarte of witte ontlasting → mogelijke problemen met maag of galwegen.
• Wisselend patroon → kan duiden op PDS of stress.
• Drijvende, vettige ontlasting → mogelijk vetverteringsstoornis.

Blijvende veranderingen verdienen altijd medische aandacht.