Incontinentie is een medisch probleem waarbij je ongewild urine verliest. Dit varieert van een paar druppels tot volledig verlies van controle over de blaas. Het komt vaak voor bij ouderen, maar kan mensen van alle leeftijden treffen. Door inzicht te krijgen in de oorzaken, soorten en behandelingen kun je deze aandoening beter begrijpen en beheersen.
Wat is incontinentie?
Incontinentie is een medische aandoening waarbij je de controle over je blaas verliest. Dit kan variëren van incidenteel urineverlies tot volledig onvrijwillig urineverlies. Het probleem wordt ook wel urine-incontinentie genoemd. Mogelijke oorzaken zijn een overactieve blaas, zwakke bekkenbodemspieren of schade aan de zenuwen. Incontinentie kent verschillende vormen en kan een aanzienlijke invloed hebben op je dagelijks leven. Hoewel het vaker voorkomt bij ouderen, kan iedereen ermee te maken krijgen.
Urine-incontinentie kan tijdelijk zijn, bijvoorbeeld door een blaasontsteking, of chronisch door aandoeningen zoals een vergrote prostaat of neurologische problemen. Begrip van de verschillende soorten en oorzaken is essentieel om de juiste behandeling te vinden en de impact van incontinentie te verminderen.
Verschillende soorten incontinentie
Er zijn verschillende soorten incontinentie, elk met specifieke kenmerken en oorzaken:
- Stress-incontinentie: Ontstaat door verhoogde druk op de blaas, bijvoorbeeld bij hoesten, niezen of fysieke inspanning. Het wordt veroorzaakt door zwakke bekkenbodemspieren, bijvoorbeeld na een zwangerschap of bevalling.
- Urge-incontinentie: Je ervaart een plotselinge, intense aandrang om te plassen, gevolgd door urineverlies. Dit wordt veroorzaakt door een overactieve blaas, blaasontstekingen of zenuwproblemen.
- Gemengde incontinentie: Een combinatie van stress- en urge-incontinentie. Het vereist vaak een gecombineerde behandeling.
- Overloopincontinentie: Je kunt je blaas niet volledig legen, waardoor urine blijft druppelen. Dit komt vaak door een vergrote prostaat, zenuwschade of chronische constipatie.
- Functionele incontinentie: Fysieke of cognitieve beperkingen maken het moeilijk om op tijd naar het toilet te gaan. Dit komt bijvoorbeeld voor bij artritis of dementie.
- Totale incontinentie: Een constante, volledige onvrijwillige urinelekkage door ernstige zenuwschade of aangeboren afwijkingen.
- Reflexincontinentie: Dit type treedt op bij beschadigde zenuwen, zoals bij een dwarslaesie. De blaas leegt zich automatisch zonder dat je het voelt.
Het herkennen van deze vormen helpt bij het bepalen van de juiste behandeling. Een urodynamisch onderzoek geeft meer inzicht in de oorzaak.
Oorzaken van incontinentie
Incontinentie kan door verschillende factoren worden veroorzaakt. Hier zijn enkele veelvoorkomende oorzaken:
- Zwakte van de bekkenbodemspieren: Dit leidt vaak tot stress-incontinentie, vooral bij vrouwen na een bevalling.
- Aandoeningen van de blaas, sluitspieren of bekkenbodem: Zoals chronische blaasontstekingen of bekkenbodemdisfuncties.
- Neurologische aandoeningen: Ziekten zoals multiple sclerose of een beroerte kunnen de zenuwen aantasten die de blaas aansturen.
- Hormonale veranderingen: Tijdens de menopauze kan de blaaswand minder weerstand bieden.
- Schade aan de zenuwen: Dit kan komen door diabetes, een operatie of een ongeval.
- Medicatie en bijwerkingen: Sommige medicijnen, zoals diuretica, verhogen de urineproductie.
- Prostaatproblemen: Een vergrote prostaat kan druk uitoefenen op de blaas.
- Chronische constipatie: Overbelasting van de bekkenbodem door obstipatie kan urineverlies veroorzaken.
- Problemen met mobiliteit of cognitie: Ouderen of mensen met cognitieve aandoeningen hebben vaak moeite om op tijd naar het toilet te gaan.
De symptomen variëren, maar kunnen hevige aandrang, pijn, branderig gevoel of frequent urineren omvatten.
Symptomen van incontinentie
De symptomen van incontinentie kunnen verschillen afhankelijk van het type. Veelvoorkomende tekenen zijn:
- Onvrijwillig urineverlies bij hoesten, niezen of fysieke inspanning: Dit is kenmerkend voor stress-incontinentie.
- Plotselinge, intense aandrang om te plassen, gevolgd door urineverlies: Komt voor bij urge-incontinentie.
- Frequent druppelen of lekken van urine: Dit wijst vaak op overloopincontinentie.
- Niet volledig kunnen legen van de blaas: Kan wijzen op prostaatproblemen of zenuwschade.
- Nachtelijk urineverlies (bedplassen): Dit kan voorkomen bij zowel kinderen als volwassenen.
- Regelmatig plassen in kleine hoeveelheden: Typisch voor een overactieve blaas.
Het is belangrijk om deze symptomen serieus te nemen en medisch advies in te winnen voor een juiste diagnose.
Hoe voorkom je incontinentie?
Je kunt incontinentie voorkomen door het hanteren van een gezonde levensstijl, maar ook het uitvoeren van enkele oefeningen helpen hierbij. Dit zijn enkele tips:
- Bekkenbodemoefeningen: Versterk je bekkenbodemspieren om urineverlies te voorkomen.
- Gezonde levensstijl: Houd een gezond gewicht en voorkom langdurige constipatie.
- Vermijd stress: Stress kan je blaascontrole beïnvloeden.
- Toiletgewoonten: Ga op tijd naar het toilet en voorkom te lang ophouden.
- Irriterende voedingsmiddelen vermijden: Beperk cafeïne, alcohol en pittige gerechten.
Behandelingen voor incontinentie
Incontinentie en zindelijkheid zijn nauw met elkaar verbonden, omdat beide betrekking hebben op het vermogen om controle te hebben over de blaas en/of darmen. Waar er bij kinderen over “zindelijkheid” wordt gesproken, gebruikt men “incontinentie” in de volksmond bij volwassenen/ouderen.
Er zijn verschillende manieren om incontinentie te behandelen. De meest voorkomende behandelingen zijn:
- Bekkenfysiotherapie: Een fysiotherapeut kan helpen om je bekkenbodemspieren te versterken.
- Multidisciplinair team: Complexe gevallen worden vaak door meerdere specialisten behandeld.
- Operatie: Dit kan nodig zijn bij ernstige gevallen, zoals een vergrote prostaat.
- Medicatie: Verschillende medicijnen kunnen de symptomen beheersen.
- Plaswekkers: Vooral nuttig bij bedplassen.
- Hulpmiddelen: Zoals absorberend materiaal of katheters.
Welke nieuwe behandelmethoden zijn er voor incontinentie?
Nieuwe behandelmethoden richten zich op innovatieve oplossingen, zoals implantaten of geavanceerde operatietechnieken. Deze methoden bieden hoop voor mensen die niet reageren op traditionele behandelingen.
Daarnaast zijn er diverse hulpmiddelen tegen problemen als broekplassen en bedplassen.
Wat kan je beter niet eten bij incontinentie?
Bepaalde voedingsmiddelen kunnen de blaas irriteren en de symptomen verergeren. Vermijd:
- Cafeïne houdende dranken: Koffie, thee, energiedrankjes.
- Alcohol.
- Koolzuurhoudende dranken: Frisdrank, bruiswater.
- Citrusvruchten: Sinaasappels, grapefruits.
- Sterk gekruide gerechten.
- Tomaten: Vanwege irriterende zuren.
- Chocolade: Bevat cafeïne en suiker.
- Kunstmatige zoetstoffen.
- Voedingsmiddelen met diuretische effecten: Zoals asperges.
Hoe stimuleer je plassen?
Je stimuleert het plassen door het toepassen van verschillende trucjes/technieken:
- Warme dranken te drinken: Zoals thee.
- Stromend water te horen: Dit kan de plasreflex opwekken.
- Je blaas te masseren.
- Een comfortabele/ontspanne houding aan te nemen. Rechtop zitten met je voeten plat op de grond.
- Warm water op je onderbruik of onderrug. Ook een warm bad of douch helpt hierbij.
- Ruim voldoende water drinken is de bekendste om een natuurlijke plasprikkel op te wekken.
- Een korte wandeling stimuleert de blaasactiviteit.
Met kennis en de juiste behandeling kun je de controle over je blaas verbeteren en je levenskwaliteit verhogen.