Bedplassen, ook wel enuresis nocturna genoemd, is het onvrijwillig urineren tijdens de slaap. Het komt vaak voor bij kinderen, maar kan ook bij volwassenen optreden. Bedplassen ontstaat meestal doordat de controle over de blaas nog niet volledig is ontwikkeld. Factoren zoals een volle blaas, nachtelijke urineproductie of een lichamelijke oorzaak spelen hierbij een rol. In dit artikel bespreken we de oorzaken, de frequentie per leeftijd, de impact op kinderen en volwassenen, en de mogelijke behandelingen en oplossingen. We geven je praktische tips om met bedplassen om te gaan en behandelen specifieke methoden zoals plaswekkers en medicatie.
Wanneer spreek je van bedplassen? Als een kind van 5 jaar of ouder nog regelmatig in bed plast. Naarmate het langer duurt en het kind ouder wordt, kan men dat als een probleem ervaren.
Wat zijn de oorzaken van bedplassen?
De oorzaken van bedplassen zijn divers en variëren van een te kleine of actieve blaas tot verstoorde slaap of te veel aanmaak van urine. Het is meestal een samenspel van verschillende factoren en wordt zelden veroorzaakt door een lichamelijke afwijking. Het kan dat een kind 's nachts meer urine produceert dan andere kinderen. Ook spelen spanningen in het dagelijks leven een belangrijke rol spelen.
Bedplassen komt niet doordat er 's avonds te veel is gedronken. En jouw kind plast ook niet in bed omdat het 's nachts te diep zou slapen. Bij bedplassen wordt het kind niet tot heel moeilijk wakker. Hieronder bespreken we de meest voorkomende oorzaken:
- Een te kleine of actieve blaas: Wanneer de blaas kleiner is of te actief, betekent dit dat deze onvoldoende urine vasthoudt gedurende de nacht.
- Teveel aanmaak van urine 's nachts: Bij sommige kinderen maakt het lichaam ’s nachts te veel urine aan, waardoor de blaas overvol raakt.
- Verstoorde slaap: Diep slapen leidt ertoe dat signalen van een volle blaas niet goed worden opgemerkt.
- Stress: Psychische druk, zoals spanningen op school of thuis, dragen bij aan bedplassen.
- Erfelijkheid: Kinderen met ouders, broers of zussen te maken hadden met bedplassen, hebben zelf ook een grotere kans op problemen met bedplassen. Het komt vaker voor bij jongens dan bij meisjes.
- Medische aandoeningen: In zeldzame gevallen leiden aandoeningen zoals een urineweginfectie of diabetes tot bedplassen.
Het is belangrijk om deze oorzaken te bespreken met een arts als bedplassen langer aanhoudt of op latere leeftijd begint.
Wanneer komt bedplassen voor op verschillende leeftijden?
Bedplassen komt voor op verschillende leeftijden en de oorzaken en frequentie verschillen afhankelijk van de leeftijdsfase. Kinderen tussen de 5-7 jaar worden op deze leeftijd meestal 's nachts zindelijk. Ouder dan 7 jaar is de kans nog groter dat het bedplassen stopt. Hieronder lees je meer over de verschillende categorieën:
- Jonger dan 5 jaar: Bij jonge kinderen is bedplassen heel normaal. De blaas en het zenuwstelsel zijn nog in ontwikkeling. Op deze leeftijd is het meestal geen reden tot zorg.
- 5 tot 7 jaar: Tegen deze leeftijd worden de meeste kinderen 's nachts zindelijk. Bedplassen komt echter nog steeds voor bij een klein percentage en gaat vaak vanzelf over. Soms is een diep slaapritme of erfelijkheid een oorzaak.
- Ouder dan 7 jaar: Bij kinderen ouder dan zeven jaar kan bedplassen wijzen op een onderliggend probleem, zoals hormonale disbalans, stress of een blaas met onvoldoende capaciteit. Medisch advies kan hierbij helpen.
Bedplassen kan ook incidenteel voorkomen, bijvoorbeeld tijdens stressvolle periodes of na een verandering in de routine van het kind.
Bedplassen bij kinderen
Bedplassen bij kinderen is een veelvoorkomend probleem, vooral op jongere leeftijd. De meeste kinderen zijn overdag zindelijk rond hun vijfde, maar ’s nachts kan dit langer duren.
De reden dat kinderen last hebben van bedplassen komt voor door een te kleine blaas of te veel urineproductie in de nacht. Daarnaast slapen kinderen vaak te diep om zelfstandig wakker te kunnen worden van het gevoel van de volle blaas. Dit noemen we het wekreflex.
Ook kan het bedplassen bij kinderen een genetische oorzaak hebben, doordat ouders of andere familieleden in het verleden te maken hadden met plassen in bed.
De gevolgen hebben een grote impact op kinderen. Zo veroorzaakt het stress en schaamte. Het is belangrijk om kinderen hierin te ondersteunen en begripvol te blijven. Ze plassen namelijk niet met opzet in hun bed.
Daarnaast moet je ook de sociale impact niet onderschatten. Kinderen met een nat bed voelen zich ongemakkelijk bij logeerpartijtjes of het is zelfs een obstakel om juist niet uit logeren te durven. Ook rond om schoolkamp of met de (sport)vereniging wil je geen nat broekje hebben. Het bespreekbaar maken kan veel helpen om jouw kind hier mentaal beter door te laten voelen en geen nare gevoelens bij zich te dragen. Van alle bedplassende kinderen herstelt ongeveer 15% uit zichzelf, de rest heeft baat bij een oplossing tegen bedplassen, zoals de plaswekkertraining.
Bedplassen bij volwassenen
Hoewel minder voorkomend, bestaat bedplassen ook bij volwassenen. Dit heeft een grote impact op het sociale leven en de nachtrust.
Veel gekende oorzaken van bedplassen bij volwassenen zijn gaat het om een volle blaas, hormonale disbalans of stress. Soms speelt een medische aandoening, zoals een blaasontsteking, een rol.
Oplossingen voor volwassenen om bedplassen tegen te gaan zijn; aanpassingen in levensstijl, medicatie of medische begeleiding opties. Een vaste slaaproutine helpt ook om plasongelukjes in bed te voorkomen, maar ook minder drinken in de vond en goed uitplassen tijdens het laatste toiletbezoek zijn handige tips. Het is belangrijk om een arts te raadplegen als bedplassen plotseling begint.
Ook bij volwassen personen leidt het tot gebroken nachten en gevoelens van schaamte. Het gebruik van beschermende maatregelen, zoals speciaal beddengoed, kan tijdelijk verlichting bieden. Dit zorgt voor een droog bed, maar kom je niet direct van bedplassen af.
Het zorgt ook bij deze groep voor verstoorde nachten en heeft een erg negatieve impact op het sociale leven en de slaapkwaliteit.
Wat zijn de meest effectieve oplossingen tegen bedplassen?
De vijf meest effectieve oplossingen tegen bedplassen zijn: Plaswekker, gedragstherapie, medicatie, aanpassing van de levensstijl of blaastraining. Deze worden hieronder verder toegelicht.
- Plaswekkers: Deze leren de hersenen om de signalen van een volle blaas te herkennen.
- Gedragstherapie: Het aanleren van nieuwe gewoontes kan bedplassen verminderen.
- Medicatie: Geneesmiddelen zoals desmopressine en anticholinergica kunnen helpen.
- Levensstijlaanpassingen: Minder drinken in de avond en een vast slaapschema kunnen bijdragen aan een droge nacht.
- Blaastraining: Deze methode helpt kinderen en volwassenen om de capaciteit van de blaas te vergroten en signalen beter te herkennen.
Bij langdurige problemen is het belangrijk om samen met een arts naar een passende oplossing te zoeken.
Tips voor het omgaan met bedplassen
Hier zijn enkele tips voor het omgaan met bedplassen:
- Beperk de vochtinname in de avond.
- Zorg voor een laatste toiletbezoek voor het slapengaan.
- Gebruik beschermende matrassen en beddengoed.
- Bied emotionele ondersteuning.
- Creëer een vaste slaaproutine.
- Geef positieve bekrachtiging voor droge nachten.
- Vermijd stress en druk.
- Vermijd cafeïnehoudende dranken in de avond.
- Maak bedplassen bespreekbaar binnen het gezin en met de school, zodat het kind zich gesteund voelt.
Plaswekkers als effectieve oplossing
Plaswekkers zijn bewezen effectief in het behandelen van bedplassen bij kinderen. Deze apparaten maken het kind wakker zodra er urineverlies optreedt, waardoor het een signaal krijgt om naar het toilet te gaan. Dit helpt het kind om een droge nacht te bereiken.
Aanschaf van de plaswekker kan in overleg met de huisarts worden ingezet, maar veel ouders kiezen er zelf voor om met de plaswekker te trainen. Een uiterst effectieve behandeling tegen bedplassen. Plaswekkers zijn verkrijgbaar in verschillende soorten en kunnen worden aangepast aan de behoeften van het kind.
Medicatie tegen bedplassen
Medicatie zoals desmopressine helpt om de urineproductie ’s nachts te verminderen. Dit medicijn bootst het effect na van een hormoon dat normaal ’s nachts de urineproductie reguleert. Anticholinergica kunnen de blaascapaciteit vergroten en zijn vooral nuttig bij kinderen met een kleine of overactieve blaas.
Medicatie wordt vaak tijdelijk gebruikt en in combinatie toegepast met andere behandelingen.
Blaastraining en zindelijkheidstraining
Blaastraining helpt kinderen om de blaascontrole te verbeteren door het uitstellen van toiletbezoeken. Dit traint de blaas om meer urine vast te houden.
Zindelijkheidstraining richt zich op het aanleren van goede toiletgewoonten, zoals het tijdig naar de wc gaan en het volledig legen van de blaas. Deze methoden zijn vooral effectief bij jongere kinderen, maar zijn ook nuttig voor oudere kinderen en volwassenen.
Door een combinatie van ondersteuning, training en medische interventies wordt bedplassen vaak succesvol aangepakt. Het belangrijkste is om geduldig en begripvol te blijven.